ساحل ناامنی به نام رسانه‌ی ملی

کسی در این شک و شبهه‌ای ندارد که آزادی بیان خیلی خوب است. هر انسانی هم وقتی به درون و فطرت خودش رجوع می‌کند، احساس می‌کند که یک جهان خوب جهانی است که هر کسی حرفش را راحت بزند و کسی سر او را زیر آب نکند. اما این با شعار آزادی بیان که از سوی کشورهایی مثل امریکا حمایت می‌شود متفاوت است.

از قدیم‌الأیام امریکا برای شنیدن نشدن صدای مردم جهان سوم مرثیه می‌خوانده است و دولت‌های کشورهای در حال توسعه و همچنین کشورهای سوسیالیستی را به خاطر سیاست‌های سرکوب‌گرانه مورد تخطئه قرار داده است و به قول خودش، از سیاست رسانه‌های آزاد دفاع کرده است. اما همیشه یک مهره‌ی مفقوده در این میان وجود داشته است.

در قانون اساسی ایران، رسانه به صورت نادرستی تعریف شده است؛ به گونه‌ای که اصلا امکان راه‌اندازی شبکه‌های تلویزیونی یا ماهواره‌ای خصوصی در آن وجود ندارد؛ یا به عبارت بهتر، امکان تحقق ندارد. با این لحاظ، چشم‌اندازی برای رشد رسانه‌ به معنای رسانه‌ی آزاد و در خدمت آزادی بیان در قانون اساسی ایران وجود ندارد.

از طرف دیگر، مسئولین جمهوری اسلامی در یک حساب و کتاب (کاملا قابل درک) می‌دانند که اجازه‌ی توسعه‌ی رسانه‌های آزاد و ارتباط دوسویه و بدون مانع بین ایران و خارج از مرزهای ایران، هیچ گاه حرکتی رفت و برگشتی نخواهد بود؛ چون در صورت آزادسازی کانال‌های ورودی، آن‌چنان موجی به سمت ایران حرکت خواهد کرد که نه تنها قابل مبارزه نیست، که رسانه‌های ملی و ایرانی را نیز به کلی نابود خواهد کرد. و البته این اصل، نه یک سیاست صرفا ایرانی است؛ بلکه مشابه همین استدلال در مقیاسی بزرگ‌تر در کمیسیون بین‌المللی یونسکو برای مطالعه درباره‌ی مسائل ارتباطات از دهه‌ی 1970 مطرح بوده است و اصلی‌ترین دغدغه‌ی این کمیسیون که سال‌ها تلاش کرد، برقراری تعادل و تساوی تبادل رسانه‌ای و ارتباطی بین کشورهای پیشرفته با کشورهای در حال توسعه بود.

با توجه به توضیحات بالا و با توجه به این که مقابله با حرکت ارتباطی و رسانه‌ای از سمت غرب به ایران، هر روز سخت‌تر از دیروز می‌شود و قطعا روزی از مهار مسئولین جمهوری اسلامی خارج خواهد شد، بهتر است به جای صرف وقت برای سانسور بیشتر و جلوگیری از تبادل اطلاعات، انرژی و توان دولت برای توانمند کردن ظرفیت‌های رسانه‌ای و ارتباطی ایران هزینه شود. شاید مدت‌زمان زیادی صرف شود ولی غیر از آزادسازی رسانه‌ای از داخل، راهی برای حفظ هویت ملتی به نام ایران وجود نخواهد داشت؛ چنان‌که همین امروز، با گسترش ماهواره (گیرم مسئولین فرهنگی کشور، هنوز آن را غیر قانونی بدانند) چشم افکار عمومی برای پیدا کردن مسیر رشد (و نه تولید) به طرف غرب و امریکا است؛ و گاهی انتخاب‌هایی می‌کند که برای یک انسان در جامعه‌ای در حالی توسعه، توهمی بیش نخواهد بود.